ارزیابی کمی مورفوتکتونیک فعال در دامنه‏ های توده باتولیت الوند

نئوتکتونیک نقش بسیار مهمی در تکامل مورفولوژیکی هر حوضه زهکشی دارد. هسته اصلی ژئومورفولوژی تکتونیکی، مطالعه فراوانی فرآیندهای تکتونیکی است که تمایل به تغییر توپوگرافی و فرآیندهای سطحی دارند. دره‏های توده باتولیت الوند همدان با جهت شمال غرب- جنوب شرقی در جنوب، جنوب شرق و غرب شهر همدان، به‌شدت متأثر از فرایند‏های ژئومورفولوژیکی، تکتونیکی و عوامل مختلف فرسایشی است. اطلاعات در مورد تاریخ زمین‌ساختی هر منطقه را می‌توان با کمک شاخص‌های کمی مختلف مورفوتکتونیک بازیابی کرد. از طریق بررسی شاخص‏های مورفوتکتونیک می‏توان میزان ناپایداری دره ‏ها را ارزیابی کرد. هدف این پژوهش بررسی شاخص‌های مورفوتکتونیک در دامنه‌های شمال شرقی و جنوب غربی توده الوند همدان با توجه به ارتفاع متفاوت سینوزیته جبهه کوهستان است. وضعیت فعالیت تکتونیکی دامنه‌های توده الوند، به کمک نقشه‌های توپوگرافی 50000/1، تصاویر ماهواره‏ای، بازدیدهای میدانی و نرم‌افزار در 28 زیرحوضه مجزا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج ترکیبی شاخص‌های انتگرال هیپسومتریک، سینوزیته رودخانه، تقارن توپوگرافی دره، نسبت پهنای دره به کف دره، تقارن توپوگرافی عرضی، سینوزیته پیشانی کوهستان و گرادیان طولی رودخانه در شاخص IAT، توده الوند همدان را محیطی ناپایدار ازنظر تکتونیکی معرفی می‌نماید. شاخص IAT، به ترتیب 50 و 5/37% از زیرحوضه‌های دامنه شمال شرقی و جنوب غربی را فاقد فعالیت تکتونیکی ارزیابی کرده است که حاکی از فعال‏تر بودن تکتونیک دامنه جنوب غربی نسبت به دامنه شمال شرقی است. درمجموع نتایج فعالیت زمین‌ساخت حاکی از حاکمیت بیشتر عوامل فرسایشی در دامنه جنوب غربی نسبت به شمال شرقی است. ارتفاع جبهه کوهستان دامنه‌های شمال شرقی 200 متر بیشتر از دامنه‌های جنوب غربی است؛ با توجه به تراکم بیشتر گسل‌ها در دامنه‌های جنوبی الوند می‌توان گفت که ارتفاع پایین‌تر سینوزیته کوهستان، شرایط مناسب‌تری را برای انعکاس مورفوتکتونیک منطقه مهیا کرده است.